ΤΙ ΜΠΟΡEI ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΕΔΩ;

Τα γεφύρια στην ιστορία

Τα γεφύρια διαχρονικά αποτελούν τεχνικά έργα ιδιαίτερου κατασκευαστικού ενδιαφέροντος τόσο από άποψη σχεδιασμού όσο και κατασκευής. Στην πράξη, τα γεφύρια αποτελούσαν και αποτελούν και στις μέρες μας, τεχνικά έργα τα οποία αποκαθιστούν τη συνέχεια των οδών (ή/και τη δημιουργία νέων οδεύσεων) που διακόπτονται από φυσικά εμπόδια, ποτάμια, χείμαρρους, χαράδρες κλπ. Από τα αρχαία χρόνια, ο άνθρωπος ανέπτυξε πρακτικές ώστε να διέρχεται πάνω από μικρά ποτάμια ή μικρές σε άνοιγμα χαράδρες, για να μπορεί να μετακινείται μεταξύ διαφορετικών θέσεων. Οι πρώτες λύσεις του ανθρώπου στην προσπάθεια του για σχηματισμό οδών μετακίνησης πάνω από ποτάμια και χαράδρες, αποτελούνταν από υλικά που παρείχε η φύση και για τα οποία προφανώς δεν ήταν αναγκαία η κατεργασία τους με οποιαδήποτε μέσα. Τέτοια υλικά, με ελάχιστη κατεργασία, ήταν ευθυτενείς κορμοί δέντρων και επιμήκεις πέτρινες πλάκες. Με την εξέλιξη των κατασκευαστικών ικανοτήτων του ανθρώπου (γνώσης) και την ανάπτυξη των πρώτων εργαλείων και χειροκίνητων μηχανισμών, ξεκίνησαν οι κατασκευές πιο περίτεχνων υποδομών. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, και με την αύξηση των απαιτήσεων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, για έλεγχο και μετακίνηση μέσα στα όρια εξάπλωσης της, κατασκευάστηκαν γεφύρια με περίσσεια τέχνη και αντοχή, πέτρινα μονότοξα ή πολύτοξα γεφύρια, χωρίς τη χρήση κονιάματος, έτσι ώστε οι αρμοί μόλις που διακρίνονται.

Στην οροσειρά του Τροόδους πέρα του μεγάλου αριθμού γεφυριών που διακρίνονται πλησίον ή μέσα στους οικισμούς, ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει αριθμό γεφυριών σε δύσβατες περιοχές μέσα στο δάσος. Τα μνημεία αυτά που στέκονται μάρτυρες μια άλλης εποχής (αιώνων) του νησιού, μαρτυρούν την όδευση μια παλαιάς οδού που διερχόταν από τον ορεινό όγκο. Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις, κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας η συγκοινωνία μεταξύ της Επαρχίας Πάφου και της Επαρχίας Λευκωσίας, αλλά και με τα βόρεια παράλια του νησιού (περιοχή κόλπου της Μόρφου) γινόταν μέσω των βουνών του Τροόδους. Η συγκοινωνία αυτή, που αποτέλεσε και την κύρια εμπορική οδό για την μεταφορά των εμπορευμάτων (ξυλείας, μεταλλεύματα και άλλα αγαθά) από την ενδοχώρα προς τα δυτικά παράλια του νησιού, κρίθηκε ιδιαίτερης αξίας για λόγους ασφάλειας των εμπορευμάτων. Η επιλογή, της ορεινής αυτής διαδρομής, παρείχε τη δυνατότητα ασφαλούς μεταφοράς, από την μια περιοχή στην άλλη, των διαφόρων προϊόντων ιδιαίτερης οικονομικής αξίας την τότε εποχή, αφού οι παραλιακοί δρόμοι (οδοί) καθίσταντο ιδιαίτερα ευάλωτοι από τις επιδρομές των πειρατών. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι η χρήση του ορεινού όγκου του νησιού, ως μέσου (οδού) μεταφοράς προϊόντων γινόταν και κατά την περίοδο του χαλκού, αφού αναφορές μαρτυρούν την μεταφορά/ διακίνηση ποσοτήτων χαλκού από το Βασίλειο των Σόλων στο Βασίλειο της Πάφου, για εξαγωγή του από το λιμάνι της Πάφου.

Η ανάγκη εκμετάλλευσης του ορεινού όγκου του νησιού, για την ασφαλή μεταφορά των προϊόντων οδήγησε στην κατασκευή αριθμού γεφυριών, μέσω των οποίων διασφαλιζόταν η συνεχής οικονομική και εμπορική δραστηριότητα, με την απρόσκοπτη μετακίνηση των εμπορικών προϊόντων. Επίσης, σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις η μετακίνηση των προϊόντων γινόταν με καμήλες, οπότε και η ορεινή αυτή οδός, διεξαγωγής του εμπορίου, ονομάστηκε «Καμιλόστρατα». Το κράτος, θέλοντας να αναδείξει τα μνημεία αυτά, έχει προχωρήσει μέσω του Τμήματος Αρχαιοτήτων στην καταγραφή τους και στην αναστήλωση σημαντικού αριθμού γεφυριών που συνέθεταν την ορεινή εμπορική οδό, τα οποία μάλιστα έχει ανακηρύξει ως αρχαία μνημεία με σκοπό την προστασία και ανάδειξή τους. Επίσης, το Τμήμα Δασών έχει προχωρήσει στην δημιουργία περιπατητικής διαδρομής με την επωνυμία Μονοπάτι Ενετικά Γεφύρια. Πρόκειται για γραμμικό μονοπάτι μήκους 17 Km με αφετηρία την κοινότητα Καμιναριών (στην Μαραθάσα) και τερματισμό στην κοινότητα Βρέτσια στην Πάφο.

Τα ενετικά γεφύρια στην κοινότητα Τρεις Ελιές (Γεφύρι του Δράκοντα & Γεφύρι του Μύλου) αποτελούν τη συνδετική οδό των όχθων των ομώνυμων ποταμών που διέρχονται από την περιοχή, δηλαδή του ποταμού του Δράκοντα και του Κρυού ποταμού. Τα γεφύρια αυτά πιθανόν να κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας της Κύπρου (1489-1571). Αμφότερα τα γεφύρια αυτά, αποτέλεσαν σημαντικούς οδικούς κρίκους για την όδευση και λειτουργία της εμπορικής οδού (οδικό δίκτυο) του νησιού από την περίοδο της Φραγκοκρατίας μέχρι και την Οθωμανική περιόδο (βλ. Τα ενετικά γεφύρια στον ορεινό όγκο τους Τροόδους). Σήμερα, και τα δυο ενετικά γεφύρια, συμπεριλαμβάνονται στον Κατάλογο Αρχαίων Μνημείων (Α' Πίνακα) του Τμήματος Αρχαιοτήτων. Αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί η γνώση μηχανικής που υπήρχε την εποχή εκείνη ώστε να κατασκευάζουν έργα υποδομών αναλλοίωτα μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Υλικό δόμησης και για τα δυο γεφύρια αποτελεί η τοπική πέτρα του Τροόδους, ενώ η επιλογή της θέσης έδρασης τους (κατασκευής των θεμελίων τους) στα πρανή των όχθων των ποταμών, αποτέλεσε τον καταλυτικό παράγοντα που διασώζονται μέχρι σήμερα. Τα βάθρα των γεφυριών είναι στηριγμένα σε στερεό και πετρώδες έδαφος, διασφαλίζοντας τη σταθερότητα τους στους αιώνες. Το ενετικό Γεφύρι του Δράκοντα διακρίνεται από ένα ημικυκλικό τόξο με άνοιγμα, με το μήκος του οδοστρώματος της γέφυρας είναι 12 m και το πλάτος του οδοστρώματος 2 m. Το Γεφύρι του Μύλου είναι και αυτό ημικυκλικό τόξο, όπου το μήκος του οδοστρώματος της γέφυρας είναι 12 m και το πλάτος του οδοστρώματος 1,5 m.

Πηγή πληροφοριών:
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια (Λήμμα 4)
Κοκκινόφτας Κ. (2009) Τα Καμινάρια. Εκδόσεις Βιβλιεκδοτική, Λευκωσία, Κύπρος.